HISTORIA FILII W RYCZOWIE

Tradycje bibliotekarstwa w Ryczowie są długie i ugruntowane. Już w II połowie XIX wieku działała tu związana ze szkołą ludową czytelnia, a w 1889 roku powstała jedna z pierwszych na ziemi wadowickiej biblioteka wiejska. Inicjatorem przedsięwzięcia był nauczyciel Józef Bandoła, który zgromadziwszy niewielką liczbę książek, wypożyczał je uczniom i mieszkańcom wsi. Do 1939 roku zawsze istniała w Ryczowie jakaś przyszkolna książnica.

Po II wojnie światowej - w 1946 roku utworzono w Ryczowie punkt biblioteczny Powiatowej Biblioteki Publicznej w Wadowicach. W sierpniu 1947 roku uchwałą Gromadzkiej Rady Narodowej w Ryczowie powołano Komitet Biblioteki Gromadzkiej, w skład którego weszli: Władysław Bałys - przewodniczący, Jan Starowicz - wójt gminy i Józef Pióro. Pierwszą (zatrudnioną od 1 września 1947 r.) bibliotekarką, której powierzono zadanie założenia i prowadzenia biblioteki, była pracująca w miejscowej szkole nauczycielka Stanisława Lamot. W pierwszym roku działalności wypożyczony z Powiatowej Biblioteki Publicznej w Wadowicach księgozbiór liczył zaledwie 50 pozycji. Umieszczono go w mieszkaniu prywatnym bibliotekarki. Ponieważ czytelników przybywało, ówczesny kierownik Szkoły Podstawowej Józef Dziob udostępnił w wynajętej sali szkolnej w budynku podworskim regał (ustawiony za ławkami), w którym umieszczono księgozbiór. Do poprawy sytuacji przyczynił się dyrektor "podworskiej resztówki" inż. Tadeusz Górski. Widząc bardzo trudne warunki pracy wygospodarował w pałacu dwa pomieszczenia (kuchnię i pokoik kucharki), które oddał do dyspozycji bibliotekarki. Ustawiono regały i zakupiono pierwszy mebel - biurko z drewna bukowego.

16 stycznia 1949 roku odbyło się oficjalne otwarcie ówczesnej Gminnej Biblioteki Publicznej w Ryczowie uświetnione uroczystą akademią, w której wzięło udział około 100 osób. Efekty pracy kulturalnej biblioteki stały się szybko widoczne. W każdej wsi należącej do Gminy Ryczów (w Spytkowicach, Bachowicach, Łączanach, Przewozie, Zygodowicach, Miejscu, a w późniejszych latach w Chałupkach i Łęgu) utworzono punkty biblioteczne. Wzrastała liczba czytelników - od kilku w 1947 roku do 652 w 1955 r., a wypożyczone z Biblioteki Powiatowej książki wymieniano lub przekazywano do punktów bibliotecznych. Dodać należy, że w okresie tym bezpośredni nadzór nad bibliotekami sprawowały organy powiatowe. Kontrola przeprowadzona na początku lat pięćdziesiątych przez władze Powiatowej Rady Narodowej w Wadowicach i kierownika Powiatowej Biblioteki Publicznej Jana Andryszczaka wykazała, że lokal biblioteki jest trudno dostępny i zawilgocony. Zbiory przeniesiono do prywatnego budynku Józefy i Władysława Kłaputów. W jednym, dość obszernym pomieszczeniu umieszczono ok. 1900 książek w pięciu regałach, biurko, kasety z katalogiem alfabetycznym, stolik, dwa krzesła i gablotkę wystawową. Bibliotekę otwierano dla czytelników trzy razy w tygodniu (w tym 2 godziny w niedzielę), a jednej osobie wypożyczano przeciętnie dwie książki bez specjalnych ograniczeń.

W 1955 roku - w wyniku kolejnej reformy administracyjnej - przemianowano dotychczas działającą placówkę w Gromadzką Bibliotekę Publiczną w Ryczowie, a jej księgozbiór (liczący 3380 woluminów) rozdzielono na cztery biblioteki gromadzkie. W związku z reorganizacją, z 8 punktów bibliotecznych od 1956 roku istniały tylko dwa: działający aktywnie pod kierownictwem Heleny Luśtyk w Ryczowie-Chałupkach i punkt w Łączanach, a liczba czytelników zmniejszyła się z 652 w 1955 r. do 405. Przekazany z Biblioteki Powiatowej w Wadowicach księgozbiór liczył 880 pozycji (1955 r.), lecz już po roku wzrósł do 1604 woluminów. Poza lepszą dostępnością do lokalu warunki jednak nie uległy poprawie, toteż w latach sześćdziesiątych wynajęto w domu Tomasza i Teresy Wawrów dwa pomieszczenia (w jednym urządzono magazyn, a w drugim wypożyczalnię) o łącznej powierzchni 25 m2. Już w 1970 roku w bibliotece gromadzkiej i dwóch punktach bibliotecznych obsługiwano 498 czytelników, którym wypożyczono w ciągu roku łącznie 6787 książek i czasopism rolniczych. Znacznie wzrósł także księgozbiór przekraczając 4 tys. egzemplarzy. Organizowano też liczne imprezy czytelnicze i artystyczne: akademie z okazji Dni Kultury, Oświaty, Książki i Prasy, spotkania z pisarzami (m. in. Julianem Kawalcem i Adamem Ryszardem Fajferem), konkursy czytelnicze, lekcje biblioteczne, odczyty, wieczory czytania, spotkania z ciekawymi ludźmi i wystawki książek.

W styczniu 1971 roku punkt biblioteczny w Łączanach został przekształcony w Filię Biblioteki Publicznej w Brzeźnicy. 23 kwietnia 1972 roku otwarto dla czytelników punkt biblioteczny w Ryczowie-Łęgu w nowo wybudowanym Pawilonie Sportowym. Kierownikiem placówki została Stanisława Łąka. Do września tegoż roku zapisało się 45 czytelników, a księgozbiór liczył 225 woluminów. Z działającego nieprzerwanie punktu bibliotecznego w Ryczowie-Chałupkach (w budynku Szkoły Podstawowej), korzystało w tym samym okresie 42 czytelników, a kierownikiem była nauczycielka tamtejszej szkoły Wanda Chlebicka. W 1973 roku w Wiejskiej Bibliotece Publicznej w Ryczowie dodatkowo utworzono stanowisko pomocnika bibliotekarza (1 etatu), na którym zatrudniono Janinę Wawro.

Kolejna znacząca zmiana nastąpiła po wprowadzeniu w 1973 roku nowej reformy administracyjnej. Placówka w Spytkowicach (awansujących do roli gminy) 1 marca 1975 roku otrzymała status Gminnej Biblioteki Publicznej, a w Ryczowie - Filii GBP (Wiejska Biblioteka Publiczna). W listopadzie 1977 roku bibliotekę przeniesiono do nowego, znacznie większego lokalu (42 m2) w budynku Wiejskiego Domu Kultury w Ryczowie. Jej księgozbiór liczył wówczas ponad 6205 woluminów, a zarejestrowanych było 594 czytelników, którzy wypożyczyli łącznie 4862 książki. We wrześniu 1986 roku dotychczasowa kierowniczka Stanisława Lamot (zatrudniona na 1/2 etatu) odeszła na zasłużoną emeryturę, a jej funkcję (w pełnym wymiarze czasu pracy) objęła Dorota Mostowik. W kolejnych latach systematycznie wzrastała liczba księgozbioru. W sierpniu 1990 roku funkcję kierowniczki Filii w Ryczowie objęła Stanisława Nowicka. Na koniec tegoż roku zbiory biblioteki liczyły 9409 woluminów, zrejestrowano 274 czytelników, którym wypożyczono 2788 książek, zanotowano 1018 odwiedzin.

Kolejne zmiany następowały już od 1989 roku. W związku z transformacją ustrojową w Polsce, nadzór nad kulturą gmin przejęły lokalne samorządy. Zlikwidowano punkty biblioteczne w Ryczowie-Łęgu i Ryczowie-Chałupkach, zredukowano zatrudnienie w Filii (z 1 do 0,5 etatu) i radykalnie ograniczono budżet. Działania te przyniosły fatalne skutki w postaci chwilowego załamania się czytelnictwa.

Od maja 1992 roku kierownikiem placówki została Danuta Lorkowska, a od czerwca 1999 r. - starszy bibliotekarz Monika Smurzyńska.

W latach 2000-2009 GBP w Spytkowicach dokonywała dla Filii w Ryczowie systematycznych zakupów księgozbioru (średnio 500 tytułów rocznie) oraz prenumeraty czasopism (15 tytułów). Nastąpił wzrost zainteresowania prasą (ponad 2,5 tys. wypożyczeń w 2001 r.). Prowadzono też działalność informacyjną w oparciu o księgozbiór podręczny oraz katalogi (alfabetyczny i rzeczowy). Biblioteka w ramach swych skromnych możliwości lokalowych prowadziła w tym okresie także działalność kulturalno-oświatową: gazetki tematyczne i rocznicowe oraz liczne imprezy czytelnicze, zwłaszcza w okresie ferii zimowych i wakacji, konkursy, zgaduj - zgadule, w których najchętniej brali udział najmłodsi czytelnicy.

Biblioteka została również wyposażona w sprzęt komputerowy. W 2007 r. zakupiono 2 komputery, z czego 1 udostępniono czytelnikom, którzy mogą bezpłatnie korzystać z Internetu. Od 2008 r. trwają prace nad tworzeniem w programie LIBRA 2000 katalogu elektronicznego Filii. Do końca 2009 r. wprowadzono 44% zasobów księgozbioru. W Filii gromadzone są informacje dotyczące historii wsi Ryczów oraz od 2009 r. dokumenty elektroniczne - filmowe wersje lektur szkolnych.

W dniu 31.12.2009 r. stan zbiorów Filii w Ryczowie wynosił ogółem: 15.044 woluminy o wartości 83.787,03 zł., w tym: księgozbiór - 15032 woluminy, zbiory elektroniczne - 12. Zarejestrowano 403 czytelników, którzy odwiedzili bibliotekę 4.508 razy w ciągu roku, wypożyczając 9.420 zbiorów.